DIETA PUDEŁKOWA
Dieta dla cukrzyka - najważniejsze informacje
Rodzaje cukrzycy
Cukrzyca zawsze wiąże się z nieprawidłowościami w zakresie wydzielania i/lub działania insuliny w naszym organizmie. Geneza występowania schorzeń cukrzycowych jest nie do końca rozpoznana, przyjmuje się jednak, że zasadniczą rolę w tworzeniu choroby mają czynniki genetyczne i środowiskowe. Najogólniej rzecz ujmując cukrzyca to zaburzenie gospodarki hormonalnej polegające na niedoborze insuliny w organizmie, który powoduje z kolei upośledzenie przemiany glukozy, czyli głównego źródła energii. Obecnie określa się cukrzycę mianem choroby cywilizacyjnej - w Polsce na cukrzycę choruje około milion osób, z których blisko 20% wymaga codziennego podawania insuliny.
Cukrzyca typu II to najczęstsza postać tego schorzenia (dotyczy 80 - 90% wszystkich przypadków) - to cukrzyca insulinoniezależna, nazywana również cukrzycą wieku dojrzałego. Na cukrzycę II typu chorują głównie dorośli po 40. roku życia, u których w wyniku czynników genetycznych oraz społeczno - ustrojowych (m.in.: otyłość, stany zapalne, marskość wątroby, nowotwór trzustki) dochodzi do zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność), co z kolei powoduje nadprodukcję insuliny oraz przekroczenie zdolności wydzielniczych trzustki. W efekcie dochodzi do uszkodzenia komórek beta wysp trzustkowych, a co za tym idzie - zaburzeń wydzielania insuliny (w zaawansowanych stanach choroby - zaprzestania jej wydzielania).
Cukrzyca typu I to choroba insulinozależna i pierwotna, nazywana cukrzycą wieku młodzieńczego (ujawnia się najczęściej w dzieciństwie lub okresie wczesnej młodości). W powstawaniu cukrzycy I typu istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz nabyte mechanizmy immunologiczne - dochodzi do niedostatecznego wydzielania insuliny mimo zachowania normalnej wrażliwości tkanek na ten hormon.
Cukrzyca ciężarnych z kolei jest efektem wielu zmian hormonalnych, które zachodzą w organizmie kobiety podczas ciąży i wymaga wzmożonej czujności lekarza prowadzącego ciążę oraz szczegółowego monitorowania stanu zarówno matki, jak i dziecka. W większości przypadków choroba i związane z nią zagrożenia mijają samoistnie po porodzie. Noworodki matek obciążonych cukrzycą ciążową mogą mieć wysoką wagę urodzeniową (zwłaszcza w przypadku niekontrolowanej cukrzycy) oraz obniżoną odporność.
Indeks glikemiczny vs ładunek glikemiczny
Żeby wgłębić się w zalecenia dla diety w cukrzycy, należy poznać dwa ważne pojęcia:
Indeks glikemiczny (IG) - to wskaźnik który porównuje szybkość wzrostu cukru we krwi po spożyciu danego produktu, w porównaniu do przyjęcia tej samej ilości czystej glukozy. Jest charakterystyczny dla każdego produktu, a konkretne wartości można znaleźć w aplikacjach i stronach internetowych. Im niższa wartość wskaźnika, tym wolniejszy wzrost glukozy. Odwrotnie, im wyższe wartości IG, tym szybszy skok cukru we krwi. IG dzieli się na:
- niski: większość warzyw, nabiał, niektóre owoce, orzechy i nasiona, dziki ryż
- średni: np.: bataty, niedojrzały banan, brązowy ryż, makaron razowy al dente, płatki owsiane czy otręby
- wysoki: np.: cukier, syrop klonowy, pszenica, kukurydza, tapioka, rozgotowany makaron i ziemniaki, dojrzały banan
Im więcej węglowodanów w produkcie, tym wyższy indeks glikemiczny.
Ładunek glikemiczny (ŁG) - to wskaźnik oceniający ilość węglowodanów w posiłku. Opiera się na wartościach indeksu glikemicznego oraz na rozmiarze porcji. Jest precyzyjniejszym sposobem oceny posiłków, pod kątem reakcji węglowodanowej organizmu.
Niestety IG nie bierze pod uwagę ilości jedzonego produktu w posiłku. Spożycie 100 g ugotowanej marchewki o wysokim IG, spowoduje wyższy wzrost cukru, niż po jej 50 g. Poza tym w potrawie najczęściej znajdują się dodatki, które spowalniają lub przyspieszają odpowiedź gospodarki węglowodanowej. Stąd potrzeba określenia ładunku glikemicznego potraw.
Żeby obniżyć ŁG potrawy, należy zmniejszyć porcje produktów o wysokim IG, np. mąki pszennej, zwiększając w przepisie ilości produktów o niskim IG. Z praktycznego punktu widzenia, catering dietetyczny przygotowując posiłki ogranicza dodatki węglowodanowe (pieczywo, makarony, kasze), a zwiększa podaż produktów białkowych (np. nabiał, mięso, ryby), tłuszczowych (orzechy, pestki, awokado, oleje) i warzyw.
Wymienniki węglowodanowe bez tajemnic
Podstawowym aspektem w cateringu dla diabetyków jest dbanie o właściwą ilość spożywanych węglowodanów. Żeby ułatwić ich wyliczanie, istnieje pojęcie wymienników węglowodanowych (WW). Są one ustalane względem zapotrzebowania kalorycznego i na węglowodany. Po ich wyliczeniu, lekarz diabetolog ustala prawidłową dawkę insuliny, podzielonej na pory dnia, która metabolizuje spożywane węglowodany.
1 WW = 10 g węglowodanów przyswajalnych
Żeby określić ilość WW w posiłku, dietetyk w cateringu dietetycznym korzysta z tabel wartości odżywczych produktów. Niestety, przeliczanie tego wszystkie na własną rękę jest skomplikowane i trudne do wdrożenia. Skutkiem często jest kwasica ketonowa i konieczność ponownej hospitalizacji, w celu wyrównania odpowiedzi metabolicznej. Żeby nie dopuścić do tego scenariusza, warto zgłosić się po pomoc i zamówić dietę pudełkową.
Catering dla cukrzyków jest starannie opracowywany przez dietetyka, który wylicza WW w posiłkach i komponuje potrawy oparte o obniżonym ładunku glikemicznym. Specjalista ma dostęp do programów dietetycznych, które wyliczają wszystkie potrzebne parametry. Specjalnie przeszkoleni kucharze znają zasady technologii i obróbki żywności, które obniżają IG produktów. Warto zwrócić uwagę, na to, że chorzy na cukrzycę to często osoby schorowane, które nią mają siły na gotowanie, a tym bardziej na naukę nowych zasad żywienia. Całodzienne menu z dostawą do domu, to dla nich duże ułatwienie.
Catering dietetyczny dla diabetyków to przede wszystkim menu wytrawne, w którym sporadycznie pojawiają się dania słodkie. Dieta opiera się na produktach o niskim indeksie glikemicznym. W diecie dla cukrzyka (bez względu na to, którego typu cukrzyca jest leczona!) powinny znajdować się produkty zawierające duże ilości błonnika. Błonnik obniża bowiem stężenie glukozy we krwi, zmniejsza wchłanianie cholesterolu, a także usprawnia pracę jelit (zapobiega zaparciom wymiatając z jelit nieczystości i toksyny) oraz skutecznie syci. Znajdziemy go m.in. w produktach wykonanych z mąki z pełnego przemiału (czyli w pełnoziarnistym pieczywie i makaronach), płatkach żytnich, ziarnach i pestkach (np. ziarnach słonecznika i pestkach dyni), siemieniu lnianym (zawiera aż 27 gram błonnika na 100 gram produktu!) i ziarenkach chia, a także w owocach i warzywach.
Ponadto dieta pudełkowa dla cukrzyków zawiera: ryby i chude mięsa, chude wyroby mleczarskie, warzywa i owoce (te drugie w ściśle określonych ilościach, ze względu na wysoką zawartość cukrów prostych). Ciepłe posiłki powinny być przygotowywane poprzez zdrową obróbkę termiczną: gotowane na parze, pieczone lub grillowane.
Powikłania po cukrzycy - dlaczego warto zamówić catering dietetyczny
Dieta o niskim indeksie glikemicznym zalecana jest jako sposób żywienia nie tylko diabetykom, ale również pacjentom z insulinoopornością, która nieleczona prowadzi w konsekwencji do cukrzycy typu II. To również świetna dieta pudełkowa dla każdego to chce schudnąć lub zdrowo się odżywiać, ponieważ poprawia parametry metaboliczne organizmu.
Nie każdy diabetyk musi przyjmować insulinę. W przypadku łagodnej cukrzycy typu II, czasami wystarcza doustne leczenie farmakologiczne oraz zmiana trybu życia. Niestety osoby z zaawansowaną cukrzyca typu II oraz pacjenci z cukrzycą typu I, muszą przyjmować insulinę do końca życia i stale kontrolować poziom glukozy we krwi. Cukrzyca niesie za sobą duże powikłania metaboliczne, wśród nich:
- niewydolność nerek
- utrata wzroku
- stopa cukrzycowa, która nierzadko musi zakończyć się amputacją nogi
- hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca naczyń, udar mózgu, zawał mięśnia sercowego
- trudno gojące się rany
- ciągłe infekcje
- trądzik
- permanentne zmęczenie i brak sił witalnych, niski poziom libido
- pogorszenie koncentracji
- stygmatyzacja społeczna
Niestety poważne powikłania są często nie do cofnięcia. Dlatego tak ważne jest zastosowanie leczenia farmakologiczno jak najwcześniej po rozpoznaniu diabetologicznym. przy jednoczesnym wdrożeniu dietoterapii. Dobrze dobrana dieta, a najbezpieczniej taka przygotowywana przez profesjonalny catering dietetyczny jest najlepszym środkiem zaradczym i najlepszą profilaktyką dla diabetyka.
