Dzięki panującej modzie na zdrowy styl życia jesteśmy coraz bardziej świadomi tego, jak ważna dla naszego organizmu jest odpowiednia dieta. Zwracamy uwagę nie tylko na to, co znajduje się na naszym talerzu, ale również na kaloryczność posiłków, ich wartość odżywczą i jakość wykorzystanych produktów. Czy zdrowe odżywianie jest drogie? Jaką wagę do racjonalnego jedzenia przywiązują Polacy i co sądzą o dietach pudełkowych? Sprawdziliśmy to w naszym badaniu!
Zdrowe odżywianie jest dla nas ważne. Potwierdza to aż 68% badanych – kobiet i mężczyzn – w różnych grupach wiekowych1. Jedzenie nie jest już tylko podstawową potrzebą fizjologiczną. Dla wielu z nas staje się ważną częścią codzienności, która pomaga dbać o zdrowie i formę. Zapytaliśmy ponad tysiąc Polaków o to, jakie są ich zwyczaje żywieniowe, czy stosują jakąś dietę oraz jakie mają podejście do zdrowego odżywiania. Oto wnioski, które zebraliśmy po przeanalizowaniu wszystkich odpowiedzi.
Jakie jest podejście Polaków do zdrowego odżywiania?
Czy uważasz, że zdrowo się odżywiasz? Tak brzmiało jedno z pytań, na które odpowiadali nasi respondenci w badaniu przeprowadzonym na przełomie października i listopada ubiegłego roku. Zdecydowana większość, bo aż 62% z nich, oceniła swój sposób odżywiania jako zdrowy. Zapytani o to, jak dbają o swoją dietę, najczęściej wskazywali na ograniczenie spożycia cukru i odstawienie słodyczy, wyeliminowanie z jadłospisu tłustych potraw oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Badani wymieniali również ograniczenie spożycia alkoholu oraz przetworzonego jedzenia. Co istotne, jedynie 2% ankietowanych uważa, że ich sposobu odżywiania zdecydowanie nie można określić jako zdrowego.
– Świadomość Polaków na temat żywienia stale się powiększa. Coraz więcej uwagi przykładamy do tego, co jemy i co wybieramy – dla mnie jako dietetyka jest to niezwykle budujące. Jednak cały czas mamy problem z określeniem, czym właściwie jest „zdrowe odżywianie”. Kojarzy nam się często z zakazami, restrykcjami czy kosztownym żywieniem. Nic bardziej mylnego! Zdrowa dieta wcale nie musi być droga, nudna czy czasochłonna. Jej głównym zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej ilości kalorii i składników odżywczych, które zabezpieczą przed wystąpieniem niedoborów – komentuje mgr Dagmara Wójtowicz, dietetyczka.
Niemal połowa respondentów twierdzi, że zdrowe odżywianie wcale nie jest takie proste. Zdecydowana większość, bo prawie 79%, przyznaje się do podjadania pomiędzy posiłkami, a 36% potwierdza, że zazwyczaj są to niezdrowe przekąski. Przepytani Polacy zaznaczają również, że swoje jadłospisy wzbogacają o suplementy diety, które mają pomóc w dostarczeniu organizmowi wszystkiego co najlepsze. Ponad 80% ankietowanych stosuje suplementację, a 41% z nich deklaruje, że robi to regularnie.
Żywimy się intuicyjnie
Zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta jest najlepszą drogą do dobrego samopoczucia, smukłej sylwetki i zdrowia. Mamy świadomość tego, że to, co jemy ma bezpośredni wpływ na nasz organizm, a moda na zdrowy styl życia powoduje, że uważniej przyglądamy się temu, co ląduje na naszych talerzach. A jak zdobywamy wiedzę o zdrowym odżywianiu? Odpowiedzi wcale nie są takie oczywiste. Okazuje się, że najwięcej osób podstawowe informacje czerpie z własnego doświadczenia i intuicji – takiej odpowiedzi udzieliła 1/3 ankietowanych. Jako kolejne źródła respondenci wskazywali media społecznościowe oraz portale internetowe lub blogi (odpowiednio 32 i 30%). Co ciekawe, wyniki badania dowodzą, że kobiety są bardziej skłonne zaufać treściom przeczytanym w sieci niż wskazówkom podawanym przez znajomych czy rodzinę. Mężczyźni z kolei mają większe zaufanie do informacji od bliskich lub z telewizji.
Wiemy już, że zdrowe odżywianie jest modne, ale czy jest też drogie? Ponad połowa zapytanych Polaków uważa, że tak. Jest to jeden z powodów, dla których robiąc zakupy spożywcze coraz częściej czytamy etykiety. W walce o holistyczne podejście do życia i zdrowia jesteśmy gotowi na zdrową żywność wydać więcej. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że produkt oznaczony krzykliwym znaczkiem „eko” czy „fit” niekoniecznie taki będzie. Aż 68% badanych potwierdza, że przed włożeniem produktu do koszyka zwraca uwagę na jego skład. Choć rzeczywiście jakość produktów, które spożywamy ma niebagatelne znaczenie, według dietetyczki Dagmary Wójtowicz warto wdrożyć w życie również kilka innych prostych zasad, które pozwolą nam żyć zdrowo i czuć się dobrze.
- Starajmy się jeść regularnie (np. co 3-4 h) – nie musi to być 5 posiłków; ważniejsze jest to, żeby ich liczba mogła być realnie stosowana w ciągu dnia i aby zabezpieczały przed uczuciem głodu.
- Spożywajmy więcej warzyw – najlepiej, żeby znalazły się w każdym posiłku (chyba że jeden z nich zawiera owoce).
- Pijmy więcej wody.
- Słodycze i inne przekąski zastąpmy owocami i orzechami.
- Ograniczmy produkty wysoko przetworzone, które zawierają dużą ilość soli i zbędnych dodatków (np. fast food).
- Wybierajmy produkty pełnoziarniste, które zawierają więcej błonnika (np. pieczywo razowe, grube kasze).
- Starajmy się dbać o różnorodność składników diety.
- Planujmy – dzięki temu unikniemy „przypadkowych”, nieprzemyślanych posiłków czy marnowania żywności.
Czy pandemia wpłynęła na nasz sposób żywienia?
Zdecydowana większość, bo ponad 78% badanych Polaków, zgadza się ze stwierdzeniem, że to, co jemy ma wpływ nie tylko na nasze zdrowie, ale również samopoczucie psychiczne. A czy w związku z pandemią zmieniliśmy swoje nawyki żywieniowe?
Zapytani o to, czy pandemia koronawirusa wpłynęła na ich sposób odżywiania, ankietowani najczęściej udzielali odpowiedzi przeczącej (52%). Do pozytywnych zmian w sposobie żywienia przyznaje się 1/3 badanych, a 15% deklaruje, że w związku z sytuacją epidemiologiczną jedzą mniej zdrowo. A czy pandemia spowodowała, że zmieniliśmy sposób zapewniania sobie posiłków? 47% badanych oświadcza, że nie, a codzienne posiłki przygotowuje tak, jak miało to miejsce przed COVID-19. Spora grupa respondentów (37%) przyznaje, że przez przymusową izolację więcej gotuje w domu. Podczas pandemii niektórzy z nas częściej zamawiają jedzenie z restauracji bądź decydują się na dietę pudełkową.
Wyniki naszego badania pokazują, że trwające miesiącami obostrzenia zbliżyły nas do siebie. Ponad 20% respondentów przyznaje, że częściej jada posiłki z bliskimi – deklaruje tak co 4. mężczyzna i co 5. kobieta. Okazuje się także, że domowa izolacja w znacznym stopniu przyczyniła się do tego, iż zaczęliśmy więcej eksperymentować we własnej kuchni – takiej odpowiedzi udzieliło aż 33% badanych. Częściej zwracamy też uwagę na kwestię niemarnowania jedzenia, żyjąc w zgodzie z trendem less waste.
– Pandemia sprawiła, że Polacy zaczęli uważniej podchodzić do tematu zdrowego odżywiania. W trosce o zdrowie swoje i swoich bliskich zaczęliśmy baczniej przyglądać się produktom spożywczym na sklepowych półkach, a przede wszystkim ich składom. Zdajemy sobie sprawę, że zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta korzystnie wpływa na nasz układ odpornościowy, dlatego uważniej przykładamy się do tego, by wraz z pożywieniem dostarczyć naszemu organizmowi niezbędnych witamin i składników mineralnych. Jak pokazały wyniki badania Polacy, mimo tego, że lubią i potrafią gotować, po prostu nie zawsze mają na to czas. Jest to jeden z głównych powodów, dla których podczas pandemii częściej decydowaliśmy się na skorzystanie z cateringu dietetycznego. Taka forma żywienia dobrze wpisuje się w ten trudny dla wszystkich okres. Posiłki otrzymujemy w formie bezkontaktowej, prosto pod drzwi naszego mieszkania. Jadłospis skomponowany jest tak, by dostarczyć naszemu organizmowi wszystkiego, co najlepsze, dzięki czemu wspieramy prawidłowe funkcjonowanie naszego układu immunologicznego. Korzystając z diety pudełkowej eliminujemy również konieczność stania w marketowych kolejkach do niezbędnego minimum – w związku z tym, że mamy zapewnione posiłki na cały dzień nie musimy często wychodzić do sklepu, dzięki czemu kupujemy mniej i wydajemy mniej np. na niezdrowe przekąski czy nadmiar żywności, która później trafia do kosza – wyjaśnia Monika Wojciechowska, ekspertka cateringu dietetycznego Vitameals.
Jakie diety stosujemy najczęściej i dlaczego?
Zdrowe odżywianie to kwestia bardzo indywidualna. Inaczej będą jadły osoby zmagające się z chorobami, takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie, a inaczej osoby zdrowe, które chcą zawalczyć o smukłą sylwetkę lub wyeliminować z codziennego jadłospisu konkretne składniki. Zapytaliśmy 1200 Polaków, jaką dietę obecnie stosują. Oto odpowiedzi, jakie uzyskaliśmy.
Prawie 32% badanych przyznaje, że obecnie nie stosuje się do założeń żadnej diety. Respondenci, którzy deklarują, że są na diecie najczęściej wybierają standardową dietę zbilansowaną – jej zadaniem jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki składników odżywczych. Na taki jadłospis stawia 1/3 ankietowanych. Na drugim miejscu uplasowała się dieta odchudzająca (19%), a tuż za nią dieta bez laktozy (10%). Eliminację z jadłospisu cukru mlekowego preferują kobiety. Panowie z kolei większym zainteresowaniem darzą dietę sportową, opartą na pełnowartościowych białkach. A co z kalorycznością posiłków, które spożywamy w ciągu dnia? W końcu to jedna z nadrzędnych kwestii branych pod uwagę podczas wyboru odpowiedniej formy żywienia. Okazuje się, że większość z nas (35%) wybierając dietę, decyduje się na kaloryczność w granicach 1800–2500 kcal2.
Zdrowe odżywianie zdecydowanie jest teraz na topie i oby ta moda szybko nie przeminęła. Wartościowe produkty coraz częściej znajdują miejsce w naszych koszykach zakupowych, a firmy cateringowe zyskują szereg nowych klientów, którzy zdecydowali się przejść na dietę. Zapytaliśmy Polaków, dlaczego decydują się zmienić swoje nawyki żywieniowe. Okazuje się, że najważniejszym powodem jest dla nas po prostu chęć zdrowego odżywiania się (49%). Badani wskazywali również takie powody, jak zrzucenie zbędnych kilogramów (44%), a także poprawa stanu zdrowia (36%) lub samopoczucia (26%). Tylko nieliczni z nas deklarują, że przeszli na dietę wzorem innego domownika (3%) czy nawet bez konkretnego powodu (4%).
Nie wszyscy jesteśmy gotowi na zmiany żywieniowe
Wyniki naszego badania pokazują, że nie wszyscy jesteśmy otwarci na zmiany w kwestii naszego odżywiania. Połowa respondentów nie planuje w najbliższej przyszłości modyfikować swoich nawyków żywieniowych. Badani, którzy zadeklarowali taką chęć twierdzą, że ich wybór padł na dietę odchudzającą. Ten rodzaj diety nasi ankietowani stosowali też najczęściej w przeszłości. Decyzja o przejściu na dietę i jej wyborze to tylko jedna strona medalu. Milowym krokiem okazuje się dotrzymanie swoich postanowień – aż 43% badanych przyznaje, że ma słomiany zapał, jeśli chodzi o trzymanie się założeń diety. Przeciwnego zdania jest niemal 35% respondentów, dla których przestrzeganie diety nie stanowi żadnego problemu.
Żeby sprawdzić, jakie zdanie o zdrowym trybie życia mają Polacy, zadaliśmy im pytanie, czy aktywność fizyczna jest według nich ważniejsza niż odpowiedni sposób żywienia. Okazuje się, że zdania w tej kwestii są mocno podzielone. Niemal tyle samo ankietowanych dało odpowiedź twierdzącą, co przeczącą. Jeśli przyjrzymy się naszym wynikom bliżej, widać jednak różnicę zdań w odpowiedziach pod względem płci. Zdecydowanie więcej mężczyzn ponad odpowiednią dietę stawia sport i szeroko pojętą aktywność fizyczną. Odmiennego zdania są kobiety, dla których to właśnie zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta ma znaczenie nadrzędne. Aż 28% wszystkich badanych nie jest w stanie udzielić na to pytanie konkretnej odpowiedzi.
Co Polacy myślą o zamawianiu gotowych posiłków?
Catering dietetyczny, wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, nie jest tworem minionych lat. Taka forma żywienia istnieje już od lat 90., ale faktem jest, że dopiero niedawno zyskała sporą popularność. Zmianie ulega też przekonanie, że jest to sposób żywienia zarezerwowany dla osób zamożniejszych. Dzięki jego spopularyzowaniu i pojawieniu się na rynku dziesiątek graczy ceny stały się przystępne, a droga do zdrowia i smukłej sylwetki łatwiejsza.
Pomimo sporego zainteresowania tematyką zdrowego odżywiania ponad połowa zapytanych Polaków przyznaje, że aktualnie nie korzysta z żadnego cateringu dietetycznego, nie planuje też tego robić w najbliższej przyszłości. Grupa 29% badanych deklaruje, że zastanawia się nad przejściem na dietę pudełkową, a jedynie 9%, że jest na niej obecnie. Ankietowani w większości są zgodni co do tego, że spożywanie gotowych posiłków dietetycznych z dowozem ma korzystny wpływ na przyswojenie sobie dobrych nawyków żywieniowych, co zaprocentuje w przyszłości. Co jeszcze myślimy o dietach pudełkowych?
Mimo sporej popularyzacji cateringu dietetycznego i silnej konkurencji, która sprawia, że średnia cena diety na jeden dzień wynosi 59,70 zł3, Polacy wciąż najczęściej kojarzą dietę pudełkową z wysokimi kosztami. Zapytani o więcej skojarzeń z takim sposobem odżywiania, ankietowani są zdania, że jest to droga do bycia zdrowszym, duża wygoda, sposób na przyjmowanie pełnowartościowych i odpowiednio zbilansowanych posiłków oraz znaczna oszczędność czasu. Specjaliści z Cateromarket – pierwszej w Polsce porównywarki cateringów dietetycznych – wyliczyli, że każdego miesiąca poświęcamy 1,5 dnia na czynności związane z przygotowywaniem posiłków (planowanie menu, logistyka, zakupy, gotowanie, sprzątanie). Oznacza to, że w skali roku jest to 18 dni, a w perspektywie 20 lat – okrągły rok!
Żyjemy w czasach, kiedy nasze terminarze są napięte do granic możliwości. Obowiązki zawodowe, codzienne sprawunki, czas dla rodziny i dodatkowe zobowiązania wypełniają naszą codzienność całkowicie i zwyczajnie brakuje nam czasu na przygotowywanie posiłków. Takiej odpowiedzi udzieliło 53% badanych4, przy czym ponad połowa z nich przyznała, że w związku z tym jest zainteresowana dietą pudełkową (problem związany z brakiem czasu najczęściej deklarują osoby w przedziale wiekowym 18-34 lata). Kolejnymi powodami, dla których coraz częściej myślimy o przejściu na dietę pudełkową są oszczędność finansowa w stosunku do codziennego stołowania się na mieście, chęć wyeliminowania z diety określonych składników i sposób na słabe umiejętności kulinarne.
– Wraz ze wzrostem popularności zdrowego odżywiania rośnie również zainteresowanie Polaków cateringami dietetycznymi. Oferta firm specjalizujących się w dietach pudełkowych jest tak bogata, że każdy znajdzie coś dla siebie. Mimo że diety pudełkowe nie są tworem minionych miesięcy czy nawet lat, to ich popularność znacznie wzrosła właśnie w tym ostatnim okresie. Jest to podyktowane wieloma czynnikami, wśród których z pewnością możemy wymienić większą dbałość o posiłki, dążenie do bycia zdrowym oraz oszczędność czasu. Rynek cateringu dietetycznego stale rośnie, zwiększa się też jego dostępność. Dziś już nie jest to luksus, na który mogą pozwolić sobie jedynie mieszkańcy dużych miast, ponieważ zwiększa się liczba firm, które działają na terenie mniejszych miejscowości. Polacy przekonali się, że warto zaufać specjalistom i oddać w ich ręce kwestię dla siebie najważniejszą – zdrowie. Wybierając dietę dla siebie szukamy posiłków odpowiednio zbilansowanych, których głównym celem nie jest pozbawienie nas zbędnych kilogramów, a dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki składników odżywczych. Mimo to niestety wciąż jeszcze możemy spotkać się z nieprawdziwymi opiniami na temat fit cateringów. Śmieciowe jedzenie, plastik, brak smaku – takie poglądy nie mają dziś nic wspólnego z rzeczywistością, a kreujące je osoby z pewnością nie miały do czynienia z profesjonalnymi firmami cateringowymi lub błędnie kojarzą ich produkty z przetworzoną żywnością dostępną w marketach – komentuje Łukasz Sot, ekspert ds. cateringu dietetycznego, współzałożyciel serwisu Cateromarket.pl.
Co z tą dietą? Najważniejsze wnioski z badania
Badanie pokazało, że kwestia zdrowej diety nie jest nam obojętna. Zdajemy sobie sprawę z tego, że żywność ma ogromny wpływ na nasz organizm i staramy się wdrażać w życie prozdrowotne nawyki. Większość z nas zna podstawowe zasady zdrowego odżywiania i przykłada większą uwagę do jakości kupowanych produktów, uważniej przyglądając się ich składom. Świadomie rezygnujemy ze słodyczy, ciężkostrawnych posiłków i przetworzonego jedzenia. Przechodząc na dietę, najczęściej decydujemy się na dietę zbilansowaną, której prozdrowotne działanie ma objąć cały organizm i dostarczyć mu wszystkich składników odżywczych. Jednocześnie otwarcie przyznajemy, że mimo wszystko trudno nam ściśle stosować się do określonego sposobu żywienia, a przejawia się to chociażby częstym podjadaniem.
Mimo rosnącej popularności cateringów dietetycznych i mody na zdrowe odżywianie, wciąż uważamy, że zdrowe jedzenie jest drogie, a więc i niedostępne dla wszystkich. Pomimo szeregu pozytywów, które kojarzą nam się z fit cateringiem (zdrowy sposób na życie, oszczędność czasu, wygoda), jedynie niewielka część z nas korzysta z usług firm cateringowych, choć odsetek ten stale rośnie.
Jeśli chodzi o wpływ pandemii koronawirusa na sposób naszego żywienia, Polacy są podzieleni. Ci, którzy przyznają się do zmiany nawyków deklarują, że zaczęli częściej gotować w domu, zamawiać jedzenie z restauracji bądź skorzystali z oferty firmy cateringowej. Zagrożenie epidemiczne sprawiło, że zamknięci w domach zaczęliśmy częściej i chętniej eksperymentować we własnych kuchniach i zyskaliśmy większą kontrolę nad ilością jedzenia, które przygotowujemy i tego, które się marnuje. Nasze badanie pokazało, że Polacy, myśląc o diecie, kierują się przede wszystkim kwestią własnego zdrowia. Tendencja ta jeszcze bardziej umocniła się w czasie pandemii.
Metodologia badania
Badanie zostało zrealizowane na przełomie października i listopada 2021 roku. Do jego przeprowadzenia wykorzystano technikę CAWI, co oznacza, że respondenci udzielali odpowiedzi w ankiecie drogą elektroniczną. W badaniu wzięło udział 1200 osób (kobiet i mężczyzn), mieszkańców Polski w przedziale wiekowym 18-65 lat.
Przypisy
1. Na podstawie badania zrealizowanego przez Fitness Catering i ABR SESTA. Badanie zostało zrealizowane techniką CAWI (ankiety online) na próbie N=800 aktywnych zawodowo Polaków mieszkających w miastach i wsiach zlokalizowanych w odległości do 20 km od dużego miast, co pozwala na wnioskowanie przy poziomie ufności 0,95 i błędzie maksymalnym 3%. Badanie zostało przeprowadzone w dniach 15-21.04.2021.
2, 3, 4. Dane z porównywarki Cateromarket.pl, w której dostępna jest oferta kilkuset cateringów dietetycznych. Analiza i wnioski pochodzą z danych z transakcji przeprowadzonych na platformie w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy (III 2020 - III 2021).
