Herbata jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Historia herbaty rozpoczyna się w Chinach, gdzie wynaleziono metody jej parzenia, a do Europy dotarła w 1610 roku i w wielu krajach jest napojem, bez którego nikt nie wyobraża sobie dnia. Okazuje się, że oprócz walorów smakowych herbata ma także wiele prozdrowotnych właściwości, dlatego warto się z nimi zapoznać.
Co znajduje się w herbacie?
Zawartość substancji bioaktywnych w herbacie jest zależna od jej gatunku. Na przykład w zielonej herbacie znajduje się więcej katechin oraz aminokwasów (głównie teaniny), natomiast nie ma związków o intensywnej barwie, powstających w trakcie fermentacji, które występują w herbacie czarnej i czerwonej. W herbacie znajdziemy również teinę (działa na takiej samej zasadzie jak kofeina w kawie). Ilość teiny w herbacie wzrasta wraz z czasem parzenia. Dlatego najbardziej pobudzające będą herbaty parzone dłużej niż 5 minut. Tak samo, jak w przypadku kawy, nie można przesadzać z ilością wypijanej kawy (szczególnie tej czarnej, długo parzonej), ponieważ teina w nadmiarze (powyżej 600 mg dziennie) może wywoływać takie objawy, jak:
- niepokój,
- wzrost ciśnienia,
- bóle głowy,
- hamować działanie niektórych leków
- utrudniać wchłanianie witamin z jedzenia.
Bardzo ważnymi związkami znajdującymi się w dużej ilości w herbacie są flawonoidy (związki polifenolowe, katechiny i powstające z nich w procesie fermentacji taniny). Związki te znane są przede wszystkim z właściwości antyoksydacyjnych. Ich działanie polega likwidowaniu wolnych rodników, co zapobiega stresowi oksydacyjnemu. Aktywność przeciwutleniająca flawonoidów dodatkowo wzmacnia wątrobę i działa silnie przeciwzapalnie.
Kolejną substancją, którą znajdziemy w herbacie jest teobromina, którą wykorzystuje się w przemyśle farmaceutycznym jako środek nasercowy i moczopędny. Ponadto liście herbaty zawierają różne mikroelementy takie jak: fluor, potas, mangan, magnez i cynk.
Jak parzyć herbatę?
W Japonii czy w Chinach parzenie herbaty jest swoistą ceremonią, podczas której celebruje się spożywanie tego napoju w gronie najbliższych osób. Tutaj wszystko ma znaczenie: temperatura wody, materiał z którego jest zrobiona filiżanka, czas parzenia, ilość parzonych liści. To wpływa na smak, ilość goryczy, oraz ilość substancji (głównie flawonoidów). Czas parzenia wpływa także na działanie herbaty. Na samym początku uwalnia się teina, a następnie po 5 minutach, wydzielają się garbniki, które są odpowiedzialne za charakterystyczną goryczkę. Dlatego im dłużej parzona jest herbata, tym ma mniej właściwości pobudzających. Garbniki mają silne działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne, jednak spożywane w nadmiarze mogą utrudniać wchłanianie żelaza. Do parzenia zielonej i białej herbaty najlepsza jest woda o temperaturze 60-80°C. Warto pamiętać, liście można parzyć nawet kilkakrotnie.
Jak świadomie kupować herbatę?
Sprawdź, co znaczą różne oznaczenia na opakowaniach herbaty:
- Fannings – są to pokruszone odsiewy liści herbacianych.
- Flowery (F) – herbata zawierająca najmłodsze pędy.
- Blend – mieszanka różnych herbat.
- Golden (G) – wysokogatunkowa herbata, o złotym odcieniu.
- Pure – bez żadnych domieszek, herbata jednego gatunku.
- Dust – to okruchy herbaty z ostatniego przesiewu. Są bardzo sfermentowane i dają mocny napar.
Przy kupnie herbaty zwróć uwagę sposób pakowania. Susz herbaciany bardzo szybko chłonie wilgoć, dlatego opakowanie powinno być szczelne. Najlepsze są metalowe puszki, ale kartonowe pudełka, owinięte folią też się sprawdzają i herbaty są świeże. Jeżeli kupujemy herbatę liściastą, warto się jej przyjrzeć. Listki powinny być mniej więcej tej samej wielkości, bez domieszek pyłu czy gałązek. Herbaty aromatyzowane powinny mieć zapach zgodny z ich nazwą. Gdy już kupimy herbatę, warto ją w domu przełożyć do hermetycznego pojemnika. Dzięki temu na długo zachowa swój smak i aromat.
Rodzaje herbat i ich właściwości
Herbata czarna
Herbata czarna powstaje w procesie fermentacji i suszenia liści. Do najbardziej znanych gatunków czarnej herbaty możemy zaliczyć Assam, Ceylon, Darjeeling i Yunnan. Liście herbaty zawierają wiele cennych składników, takich jak polifenole, aminokwasy i alkaloidy. Ze względu na wysoką zawartość garbników czarna herbata posiada silne właściwości antyoksydacyjne.
Herbata zielona
Zielonej herbaty nie poddaje się procesowi fermentacji, dlatego jest najbardziej delikatna w smaku. Herbata ta posiada ponad 35% flawonoidów, z czego aż 80–90% stanowią katechiny. Najbardziej dominującą katechiną w zielonej herbacie jest EGCG, które wykazuje bardzo silne działanie antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. Zielona herbata znana jest również z właściwości przeciwcukrzycowych.
Herbata czerwona
Czerwona herbata powstaje z liści, poddawanych krótkiemu procesowi fermentacji, który nie niszczy liści, ale barwi ich krawędzie na purpurowy kolor. Jej charakterystyczną cechą jest silny aromat i korzenno-ziemisty smak. Do najbardziej znanego rodzaju czerwonej herbaty zaliczamy herbatę Pu-erh. Czerwona herbata jest znana przede wszystkim z właściwości wspomagających odchudzanie i przyspieszających metabolizm.
Herbata oolong
Herbata oolong jest produkowana i spożywana głównie w Chinach, zwłaszcza w południowej części tego kraju. Liście do produkcji tej herbaty zaraz po zbiorze suszy się na słońcu, a gdy zwiędną, poddaje się wytrząsaniu. Dzięki temu liście zyskują żółtawy kolor. Herbata oolong wykazuje właściwości przeciwmiażdżycowe i zapobiegające otyłości.
Herbata biała
Herbata biała swój srebrzysto-biały kolor zawdzięcza wyjątkowemu procesowi produkcji. Pączki herbaciane, które mają zacząć kwitnąć, chroni się przed promieniami słońca, tak aby nie robiły się zielone. Powoduje to więdnięcie rozwijających się listków, które po wysuszeniu są białe. Biała herbata wzmacnia układ odpornościowy ze względu na dużą zawartość witaminy C. Dodatkowo działa pobudzająco i orzeźwiająco, a także wykazuje działanie antyoksydacyjne.
Roiboos
Roiboos nie jest do końca herbatą, jednak nazwa już się tak przyjęła, że ten napar się zwyczajowo tak nazywa. Herbatę roiboos poddaje się lekkiej fermentacji. Dzięki temu zmienia kolor na czerwono-brązowy. Herbata ta ma łagodny, słodkawy smak i bursztynowy kolor. Świeże liście rooibos są bogate w witaminę C. Dodatkowo nie zawiera kofeiny i charakteryzuje się niską zawartością tanin, dlatego jest polecana kobietom w ciąży. Rooibos to przede wszystkim źródło przeciwutleniaczy: polifenoli, flawonoli, dihydrochalkonów, aspalathinu i nothofaginu. Dzięki temu chroni przed wolnymi rodnikami, obniża ciśnienie krwi, wpływa korzystnie na układ krwionośny, wspomaga regenerację wątroby, a także działa przeciwnowotworowo. Jak widać, herbata posiada wiele cennych właściwości, dlatego warto ją pić na co dzień. W końcu nie ma nic lepszego niż chwila dla siebie, kubek aromatycznej kawy i dobra książka lub film. A gdy dodatkowo możemy w ten sposób wspomóc nasz organizm – mamy podwójną korzyść!
